In september 2021 werd de Omgevingsvisie ‘Ons Zwolle van morgen 2030’ vastgesteld, met een centrale plek voor het thema gezondheid. Daarmee is Zwolle één van de landelijke koplopers. Hoe komt het dat Zwolle erin is geslaagd om gezondheidsambities zo prominent op te nemen in de visie? Arjen Vedder (planoloog omgevingsvisie gemeente Zwolle) vertelt meer.  

illustratie omgevingsvisie zwolle, een 'wereldbol' met de stad eromheen gewikkeld

Illustratie via zwolle.nl/omgevingsvisie

Gezondheid centraal 

Meteen vanaf de start, in 2016, is in Zwolle gezondheid meegenomen in de Omgevingsvisie. Dit sluit aan bij een van de doelen van de omgevingswet: een gezonde fysieke leefomgeving. Zwolle geeft dit in de visie een concrete invulling. Ambtenaren uit het fysieke en sociale domein zochten elkaar op, ook haakte de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) aan bij het maken de van de Zwolse Omgevingsvisie. De samenwerking leidde ertoe dat (milieu)planologen en stedenbouwkundigen van de gemeente al snel inzagen dat het bij een gezonde leefomgeving om meer gaat dan voorkomen van gezondheidsschade door blootstelling aan milieufactoren. Gezondheidsbevordering werd door hen ‘ontdekt’. Daardoor benaderen ook ambtenaren uit het fysieke domein de leefomgeving zo breed dat er niet alleen plannen worden gemaakt voor nieuwe woonplekken, maar ook voor bestaande. En krijgt naast de buitenruimte ook het binnenmilieu volop aandacht.

Wat heeft het opgeleverd?

De voorwaarde ‘gezondheid opnemen’ in de Omgevingswet heeft in Zwolle een domino-effect gehad. Niet alleen gezondheid werd meegenomen in de Omgevingsvisie, ook een breed scala aan andere aspecten, zoals milieu en water. Kwamen deze in het verleden slechts aan bod in bijlages van de toenmalige Structuurvisie, nu zijn alle thema’s onderdeel van de omgevingsvisie. Dit varieert van cultuurhistorie tot waterveiligheid en infrastructuur van energievoorziening. Door dit proces is integraal werken op beleidsafdelingen in Zwolle steeds vanzelfsprekender geworden.

Tips van de planoloog:

  • "Verweef gezondheid ook in andere thema’s;
  • Ga met je multidisciplinair team altijd letterlijk om de tafel met kaart zitten: zorg dat je ambities aan een plek worden gekoppeld;
  • Breng beleid en uitvoering bij elkaar, en neem daarin beheer goed mee;
  • Zorg voor integraal bestuurlijk draagvlak;
  • Zoek je collega’s in het fysiek of sociaal domein op."

outro

Hoe nu verder?

Na vaststelling van de Omgevingsvisie Zwolle is gestart met uitwerking van de ambities in gebiedsvisies en plannen. Zwolle kiest expliciet voor gebiedsgericht werken, met als uitgangspunt: behalen van realiseerbare doelen die passen bij een bepaalde wijk of locatie. ‘Wat is waar nodig?’ is de belangrijkste vraag. Daarbij wordt o.a. rekening gehouden met kenmerken van de bevolking en een gebied. Zo wordt in de naoorlogse wijk Holtenbroek bijvoorbeeld ingezet op ruimtelijke interventies die het voor bewoners aantrekkelijk maken meer te gaan bewegen en elkaar te ontmoeten. Iedere plek is anders en heeft andere dingen nodig om een gezonde leefomgeving te creëren.