Programma Groene Gezonde Leefomgeving

Welke integrale kennis en ondersteuning zijn nodig voor een gezondheidsbevorderende en -beschermende leefomgeving op lokaal en regionaal niveau? Deze vraag stond centraal in het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-onderzoek ‘LEGO: bouwstenen voor Leefomgeving en Gezondheid’, in opdracht van het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport).

De kennisbehoefte en ondersteuning zijn weergegeven in vier conclusies. Per conclusie volgen bouwstenen voor nationaal, regionaal en lokaal beleid, die tegemoet komen aan de huidige behoefte van lokale en regionale organisaties. Ze vormen denkrichtingen voor het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) voor een visie op kennisontwikkeling, kennisbundeling en kennisdeling. Ook dragen de bouwstenen bij aan de ambities voor een gezonde leefomgeving uit de landelijke nota gezondheidsbeleid. In het programma ‘gezonde en groene leefomgeving’ dat per 1 juli start, worden de bouwstenen verder uitgewerkt.

Gezonde leefomgeving
Een gezonde leefomgeving is een leefomgeving die als prettig wordt ervaren, die uitnodigt tot gezond gedrag en waar de druk op gezondheid zo laag mogelijk is. Veel profit en non-profit organisaties dragen bij aan het inrichten van een gezonde leefomgeving. Dat doen zij allen vanuit hun eigen vakgebied, belangen en doelen. De gemeente is verantwoordelijk voor het ruimtelijke beleid, en speelt daardoor een belangrijke rol bij de totstandkoming van een gezonde leefomgeving.

Goede integrale samenwerking sleutel tot succes
Om tot een gezonde leefomgeving binnen een gemeente te komen, is het opzetten en onderhouden van een heldere structuur voor samenwerking belangrijk. Zowel tussen het fysieke en sociale beleidsdomein van een gemeente, maar ook tussen de gemeente en andere profit en non-profit organisaties. Integrale samenwerking vraagt om een goede rolverdeling, voldoende tijd, capaciteit, vaardigheden, draagvlak en een gezamenlijke visie.

Bruikbare, integrale en vindbare kennis nodig
Kennis vormt een onmisbare basis in het werken aan een gezonde leefomgeving. Veel thematische en sectorale kennis is al beschikbaar. Deze kennis is echter niet altijd praktisch bruikbaar, gebruikersvriendelijk, onvoldoende integraal en lastig vindbaar.

Behoefte aan praktijkvoorbeelden, inzicht in effecten en handvatten
Veel ondervraagden hebben behoefte aan ‘evidence based’ praktijkvoorbeelden voor inspiratie, en concreet inzicht in ‘wat werkt’ en ‘wat niet werkt’. Daarnaast zijn ook handvatten nodig om gezondheid steviger te kunnen verankeren in omgevingsvisies en -plannen.

Private partijen: anders samenwerken, experimenteerruimte en voorbeelden
Private partijen uit het ruimtelijke domein zijn belangrijke spelers om te komen tot een gezonde leefomgeving. Zij spelen veelal een vooraanstaande rol in het (her)ontwerpen van buurten en wijken. Deze partijen willen anders en beter samenwerken met het sociale domein, burgers en de wetenschap. Ook willen ze meer ruimte krijgen voor experimenten en meer inzicht in ‘evidence based’ praktijkvoorbeelden.

Integrale opgave
Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft deze opdracht uitgevoerd met een breed RIVM-team vanuit de domeinen infectieziekte, milieu en volksgezondheid. Dat is ook nodig, omdat het werken aan een gezonde leefomgeving bij uitstek een integrale opgave betreft, waarbij vele partijen betrokken zijn.