Deze vuistregels geven antwoord op de vraag hoeveel ruimte er nodig is voor bewegen en hoe je deze ruimte moet verdelen. Daarmee kunnen deze helpen bij het leggen van de ruimtepuzzel en het werken aan een gezondere leefomgeving.
De vuistregels geven aan dat 25 procent van de openbare buitenruimte bedoeld moet zijn voor bewegen, spelen en sporten in de openbare ruimte. Ze geven ook gewenste afstanden aan, afgestemd op verschillende doelgroepen. Met het geven van ruimte voor bewegen, spelen en sporten op loop- en fietsafstand zijn positieve effecten op beweeggedrag te verwachten. Het blijkt ook uit onderzoek van het RIVM: mensen voldoen vaker aan de beweegrichtlijnen als minstens 25 procent van hun buurt primair is ingericht om te bewegen. Deze vuistregels kunnen helpen bij het leggen van de ruimtepuzzel en het werken aan een gezondere leefomgeving.
Thema's
Gezonde mobiliteit, sporten en spelen, groen, actief transport, beweegvriendelijke omgeving
Gebruik instrument
Planfase
Te gebruiken in de volgende stappen:
- Huidige situatie plangebied
- Ambitie en visie
- Planvorming
- Monitoring en evaluatie
Zie ook 'Aan de slag' voor meer informatie.
Methode en product
De vuistregels werken samen als een systeem. Ze bestaan uit een overkoepelende ruimteclaim waarmee voldoende ruimte kan worden gereserveerd voor bewegen, sporten en spelen. Daarnaast is het belangrijk dat inwoners er makkelijk kunnen komen: te voet of met de fiets. Kortom, dat deze ruimte goed wordt verdeeld binnen een gebied. Hiervoor geven de vuistregels verschillende, wetenschappelijk onderbouwde afstandsregels.
De vervolgstap gaat over de inrichting en kwaliteit van de beweegruimte. Hiervoor zijn geen vuistregels, dit ligt bij ontwerpers of door ontwerpprincipes toe te passen. Het is hierbij goed om na te denken over thema’s als toegankelijkheid, veiligheid en inclusie. Het Kenniscentrum Sport & Bewegen biedt hiervoor de Bouwstenen van de beweegvriendelijke omgeving.
Je kunt deze vuistregels gebruiken samen met de vuistregels voor (gezond) groen en de handvatten voor ontmoeten. De vuistregels en handvatten zijn tegelijkertijd door het RIVM ontwikkeld en kunnen elkaar versterken.
Toelichting
De druk op de ruimte neemt toe, wat ten koste kan gaan van bijvoorbeeld de mogelijkheden om te bewegen in de openbare buitenruimte. Het gesprek hierover blijkt vaak lastig. Deze vuistregels helpen bij het gesprek over wat een beweegvriendelijke omgeving in meetbare termen inhoudt.
De voorgestelde waarden zijn richtinggevend en geen definitieve norm. Het biedt een uitgangspunt voor gemeenten om eigen richtlijnen op buurtniveau vast te stellen die passen bij de lokale context. Daarnaast gaan de vuistregels alleen over de fysieke inrichting, het blijft belangrijk om na te denken over bijvoorbeeld de activiteiten die op een beweegplek worden georganiseerd.
Benodigde gegevens & expertise
De vuistregels zijn voor alle professionals die werken aan een gezonde leefomgeving te gebruiken. Er is geen specifieke voorkennis nodig.
Ruimtelijke data over fiets- en wandelinfrastructuur, sport- en spelplekken en dagelijkse voorzieningen zijn nodig om te bepalen of gebieden wel of niet voldoen aan de vuistregels.
Ontwikkeling
Oorsprong en opdrachtgever
De vuistregels zijn ontwikkeld door RIVM. Het project Vuistregels is onderdeel van het Programma Gezonde Leefomgeving (PGLO) in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Evaluatie instrument
Deze vuistregels zijn ontwikkeld samen met de praktijk. Voorbeelden hiervan zijn workshops in samenwerking met de Beweegalliantie of Kenniscentrum Sport & Bewegen.
In 2026 worden de vuistregels voor bewegen verder getoetst in de praktijk.
Laatste versie
December 2025
Gebruiksvoorwaarden
Er zijn geen aanvullende gebruiksvoorwaarden.
Vragen & contact
Stel je vragen, opmerkingen of suggesties over het instrument via gezondeomgeving@rivm.nl.