De basisset indicatoren geeft inzicht in de factoren die bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Het maakt zo de kwaliteit van de leefomgeving en de gezondheid van de bewoners meetbaar.
De fysieke leefomgeving heeft grote invloed op de gezondheid, het gedrag, de redzaamheid en de sociale contacten van mensen. Het biedt daardoor veel kansen voor preventieve maatregelen die tegelijkertijd de gezondheid bevorderen. Hiervoor is het belangrijk om te kunnen beschrijven hoe de bestaande situatie van een leefomgeving is. En daarna meetbaar te maken wat de impact is van acties en maatregelen om deze gezonder te maken.
De set is gemaakt voor professionals die werken aan ruimtelijke ordening, milieu, sociale vraagstukken en/of gezondheid. Dit omvat zowel professionals bij overheden als bij private partijen die werken aan gebiedsontwikkeling en woningbouw, zoals ontwerp- en adviesbureaus en projectontwikkelaars.
Thema's
Schone lucht, geluidluw, veiligheid, klimaatbestendig, vergroenen, actieve mobiliteit, kwaliteit van wonen, sociale cohesie, leefbaarheid, nabijheid voorzieningen, gezondheid en welzijn, gezonde leefstijl.
Gebruik instrument
Planfase
Te gebruiken in de volgende stappen:
- Huidige situatie plangebied
- Ambitie en visie
- Planvorming
- Monitoring en evaluatie
Zie ook 'Aan de slag' voor meer informatie.
Methode en product
De basisset geeft inzicht in het geheel van factoren die bijdragen aan een gezonde leefomgeving en maakt deze factoren meetbaar. Dit helpt om de kwaliteit van de leefomgeving en ontwikkelingen daarin te monitoren en te evalueren voor zowel lokaal, regionaal als landelijk beleid. Werken met deze indicatoren maakt inzichtelijk waar gunstige en minder gunstige omgevingsfactoren voor de gezondheid stapelen en kwetsbare groepen mogelijk onevenredig belast worden. Het overzicht van factoren zorgt voor een integrale blik op gezondheid en brengt (onderbelichte) factoren in kaart. Door ze onder de aandacht te brengen, kan erop worden gestuurd. De indicatoren zijn opgenomen in de applicatie Gebiedscheck Gezonde Leefomgeving. In de applicatie is het mogelijk om verschillende gebieden met elkaar te vergelijken op basis van de basisset.
Toelichting
De indicatoren zijn gebaseerd op openbaar beschikbare data die landsdekkend is. Hierdoor kan op gemeente-, buurt- en/of wijkniveau de Gezonde Leefomgeving gemeten worden. De indicatoren bevatten geen duiding of streefwaarden. Ook kunnen indicatoren niet met elkaar vergeleken of tegen elkaar afgewogen worden.
Het is niet te gebruiken als toetsingskader of afvinklijstje of er wel of niet aan een norm, richtwaarde of juridische eis wordt voldaan.
Benodigde gegevens & expertise
Voor het duiden van de uitkomstwaarden is relevante kennis nodig over de interactie tussen de leefomgeving en gezondheid. Informatie over (lokale) normen en streefwaarden kan hierbij helpen. Hoewel de indicatoren en bijbehorende data ingeladen zijn in de Gebiedscheck applicatie, kunnen gebruikers op basis van de brondata de indicatoren ook integreren in hun eigen systemen. Hiervoor is kennis over dataverwerking en GIS nodig.
Ontwikkeling
Oorsprong en opdrachtgever
De basisset Indicatoren Gezonde Leefomgeving is ontwikkeld door RIVM en TNO. De basisset is onderdeel van het Programma Gezonde Leefomgeving (PGLO) in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Evaluatie instrument
De basisset en de bijbehorende applicatie worden in 2025 getest in de praktijk en verder uitgebreid en doorontwikkeld. Dit gebeurt in samenspraak met de doelgroepen: gemeenten, provincies, GGD’en, advies- en ontwerpbureaus en projectontwikkelaars.
Laatste versie
2025. Update verwacht eind 2025/begin 2026.
Gebruiksvoorwaarden
Er zijn geen aanvullende gebruiksvoorwaarden.
Vragen & contact
Stel je vragen, opmerkingen of suggesties over het instrument via gezondeomgeving@rivm.nl.